Science.net.pl

Kategorie - Biologia

Badania dowiodły, że zagrożone małpy w Amazonii są bardziej zróżnicowane, niż wcześniej sądzono.

Badania przeprowadzone przez naukowców z UCLA (University of California, Los Angeles, USA) dowiodły, że ponad 150 gatunków małp zamieszkujących Amerykę Południową, z których wiele jest zagrożonych, posiada znaczące różnice biologiczne. Odkrycie to może być szczególnie ważne w pracach nad kształtowaniem zachowania różnorodności biologicznej naczelnych w Ameryce Południowej.

Common squirrel monkey
Źródło: wikimedia.org

Naukowcy rozwiązali spór, czy mała populacja czarnogłowych małp (Black Squirrel Monkey [ang], Saimiri vanzolinii [łac.] - rodzaj małpy z rodziny płaksowatych), które znajdują się jedynie w izolowanej części Brazylii, jest podgatunkiem innego gatunku czy też swojego własnego.

Naukowcy z USA i sześciu innych krajaów, użyli analizy genetycznej i statystycznej, aby stwierdzić, że małpy te wywodzą się z wspólnej grupy zwanej Saimiri ustus, której podział nastąpił około 500 000 lat temu oraz z grupy zwanej Saimiri boliviensis około 1,3 mln lat temu. Naukowcy już wcześniej podejrzewali, że Saimiri boliviensis i Saimiri vanzolinii były tym samym gatunkiem.

Saimiri vanzolinii stworzyły własne odrębne grupy co jest szczególnie istotne, gdyż przetrwanie tych małp jest zagrożone przez zmiany klimatyczne.



"Mogą stracić wszystkie swoje siedliska," mówi Jessica Lynch Alfaro, współautor artykułu, adiunkt na wydziale antropologii w UCLA i członek Institute for Society and Genetics. "Gatunek ten ma najmniejsze i najbardziej zróżnicowane ograniczone siedlisko w całej Amazonii, które może drastycznie zubożeć w wyniku zmian pogodowych i globalnego ocieplenia."

Małpy żyją w zalanych lasach Mamirauá, w izolowanej części Amazonii. Obszar ten charakteryzuje się przewidywalnym cyklem sezonowm, w którym woda wznosi się i opada cyklicznie ze średnimi wahaniami około 10,6 metra w ciągu całego roku. Jednak jeżeli strefa deszczów przesunie się, jak przewidują klimatolodzy, ulewy i powodzie mogą drastycznie zmienić środowisko czyniąc ten rejon niezdatnym do życia dla Saimiri vanzolinii i innych gatunków małp.

Badania zostały przeprowadzone przy współpracy między innymi Lynch Alfaro, Michael Alfaro, profesora ekologii i biologii ewolucyjnej z UCLA oraz międzynarodowego zespołu prymatologów. Wyniki opublikowano w 14 referatach w specjalnym styczniowym (2015) numerze czasopisma Molecular Phylogenetics and Evolution.

Central American Squirrel Monkey
Źródło: Miami University, Oxford Ohio, USA

"Publikacje te to zbiór dokumentów, który jest ważnym krokiem w kierunku zrozumienia historii biogeografii i ewolucji będących przyczyną powstawania dzisiejszych gatunków w Ameryce Południowej i odgrywających kluczową rolę w określaniu priorytetów ochrony gatunków" mówi Alfaro.

Analizy genetyczne wykazały, że poszczególne grupy małp z gatunków tamaryn (rodzaj małp szerokonosych) rozdzieliły się geograficznie i genetycznie około 9 milionów lat temu, a następnie ewoluowały na własną rękę, po czym nastąpił ich ponowny kontakt około 5 milionów lat później. Ta separacja przyczyniła się do ich odrębności.

"Są unikalne i genetycznie różne" mówi Lynch Alfaro. "Ludzie są bardziej zbliżeni do szympansów niż małe tamaryny do dużych tamaryn. Dzisiejsze małe tamaryny nabyły unikalne cechy w wyniku 9 mln lat wyjątkowej historii ewolucyjnej. Szukając pożywienia, duże tamaryny obserwują łodygi i atakują łatwo dostępne na nich owady, małe natomiast wyszukują owady pod korą i w dziuplach drzew", mówi Alfaro.

Naczelne były stosunkowo bezpieczne w dorzeczu Amazonki, jednak zmieniający się klimat, budowa zapór elektrowni wodnych i powstanie ogromnych plantacji soi w bezpośredniej okolicy ich siedzib nie wyszły im na zdrowie. Około połowa gatunków małp w Ameryce Południowej jest zagrożona, twierdzi Lynch Alfaro, który prowadzi badania terenowe w Amazonii i innych siedliskach w Ameryce Południowej od 19 lat.

Najnowsze badania pozwoliły naukowcom na analizę idei Alfreda Russell Wallace, antropologa prowadzącego prace na ten temat na początku XX wieku. Obok Darwina to najważniejsza postać w dziedzinie ewolucji. Wallace zaobserwował na przykład, że naczelne po różnych stronach tych samych dużych rzek wyglądają zupełnie inaczej i wysunął hipotezę, że główne rzeki, jak np. Amazonka, służyć mogą jako granice, które powodują zróżnicowanie.

Jessica Alfaro, co-author – “Pleistocene Diversification Of Living Squirrel Monkeys”
Źródło: UCLA, Institute for Society and Genetics

Aby zweryfikować tę hipotezę, Jessica Lynch Alfaro, prof. Michael Alfaro wtaz z zespołem pobrali i zbadali próbki tkanek małp żyjących po obu stronach rzek Rio Negro i Rio Branco (która zasila Rio Negro) w Brazylii. Okazało się, że małpy były tam przed utworzeniem Rio Negro i po jej powstaniu zostały rozdzielone co doprowadziło do dywersyfikacji ich funkcji, mówi Lynch Alfaro.

"Są wyraźnie różne po obu stranach rzeki, gdyż kiedy się utworzyła powstała naturalna bariera" powiedziała.

W swoim czasie Rio Branco była siedliskiem sześciu różnych gatunków małp: Cacajao – rodzaj małp szerokonosych z rodziny Pitheciidae, Callicebus caquetensis – endemicznego gatunku małpy szerokonosej z rodziny Pitheciidae [ang. titi monkey] i smukłych kapucynek na zachodzie i małp Saki (Pithecia pithecia) – gatunek małp szerokonosych, oraz duże i solidne kapucyny oraz tamaryny na wschodzie - co potwierdza hipotezę Wallace'a.